|
||||||||||
|
|
|||||||||
|
|
||||||||||
|
"Međunarodni odnosi su najšira oblast u kojoj deluju razni subjekti (države, međunarodne organizacije, preduzeća, transnacionalni politički i verski pokreti i slično), u kojem se manifestuju njihovi različiti, sukobljeni ili paralelni, interesi i veze koje se između tih subjekata uspostavljaju. Privredna aktivnost i veze koje se uspostavljaju zbog trgovine, gde se novac koristi kao sredstvo razmene, su najbolji način da se ti interesi sagledaju i otkriju, a veze između subjekata objasne. Zbog toga su međunarodni ekonomski odnosi značajan deo ukupnih međunarodnih odnosa. Odavno je otkrivena povezanost između ekonomske aktivnosti, pogotovo međunarodne trgovine, i međunarodne politike. Svaki subjekat u međunarodnim odnosima ima svoju strategiju kojom nastoji da ostvari svoje interese, i mi tu strategiju nazivamo spoljnom politikom. Za oblast međunarodnih ekonomskih odnosa svaki subjekt razvija spoljnoekonomsku politiku, čiji je najznačajniji segment spoljnotrgovinska politika. Spoljna politika značajno utiče na međunarodnu ekonomiju preko mera i instrumenata koja jedna ili više država preduzima da bi direktno ili indirektno regulisala odvijanje privrednih veza sa inostranstvom. Ali i ekonomska moć i interesi mogu značajno uticati na kreatore spoljne politike, a skup svih spoljnih politika subjekata međunarodnih odnosa daje međunarodnu politiku. U oblasti međunarodnih političkih odnosa isključivi akteri su bile suverene države ali se u novije vreme pojavljuju i novi subjekti kao što su nadnacionalne i druge međunarodne međudržavne organizacije, transnacionalni institucionalizovani verski pokreti (katolička crkva) i drugi. To su oni subjekti koji u ekonomiji spadaju u makro sferu posmatranja, dok se u svetskoj privredi pojavljuju i mikro subjekti, kao što su preduzeća i pojedinci. Međutim, zbog koncentracije kapitala i širenja poslovanja dolazi do pojave velikih preduzeća koje nazivamo transnacionalnim kompanijama, koje osim značajne ekonomske moći poseduju značajan uticaj na centre političke moći pa ih sve više ubrajamo u subjekte međunarodnih odnosa. Za nekoga ko želi da se bavi ekonomskim fenomenima međunarodne politike, odnosno političkim pojavama međunarodne ekonomije, istraživanja mora obavljati na samoj granici ekonomske i političke nauke, ili bolje reći u segmentu gde se ove dve grane nauke preklapaju. Kako je u svetu krajem 20. veka došlo do pojave velikog broja tzv. graničnih nauka koje objedinjuju predmet i metode istraživanja obe naučne grupe, kao što je, na primer, privredno pravo, ekonomska geografija i slično, predviđamo da će se formirati i nova nauka koja će objediniti delove predmeta i metoda istraživanja ekonomije i političkih nauka. Dugo smo razmišljali kako označiti jednu novu naučnu oblast i došli smo do zaključka da je najprikladniji naziv - Ekonomika međunarodnih odnosa. To bi bila još jedna od primenjenih naučnih disciplina ekonomije, tzv. granske ekonomike, u oblasti međunarodnih odnosa. Izvesna sumnja da je naslov malo pretenciozan odagnana je ustanovljenom činjenicom da se na univerzitetima na Zapadu često pojavljuju objedinjeni kursevi ekonomije i međunarodnih odnosa sa jednim od predmeta koji se nazivaju ekonomika međunarodnih odnosa (Economics of International Relations). U anglo-američkoj literaturi se za ovu oblast koristi naziv - International Political Economy, ali se kod nas prevod ovog termina ne bih mogao koristiti zbog drugačijeg koncepta "političke ekonomije". Ekonomika međunarodnih odnosa se bavi istraživanjem ekonomskih fenomena u međunarodnim odnosima i istražuje uticaj ekonomskih faktora na kreiranje spoljne politike država i ukupne međunarodne politike. Metodologija istraživanja je slična svim društvenim naukama ali ono što je ključno je da se ekonomskim instrumentarijem žele otkriti politički interesi i objasniti određeno političko ponašanje. Glavna veza između međunarodne ekonomije i međunarodnih odnosa je spoljnoekonomska politika određenih subjekata međunarodne zajednice, u koje osim država i međunarodnih organizacija ubrajamo i transnacionalna preduzeća, pa je zato ona značajan segment koji se istražuje u ekonomici međunarodnih odnosa. Preko ove politike države utiču na preduzeća koja se bave međunarodnim poslovanjem ali se takođe sagledava uticaj preduzeća na kreatore ove politike kojim ona nastoje da je prilagode svojim interesima. Neki autori ovu oblast nazivaju i ekonomskom diplomatijom i smatraju je vezom makro subjekata, države, i mikro subjekata, preduzeća. Ekonomska diplomatija je samo veština koju države koriste, u okviru definisane spoljnotrgovinske politike kako bi poboljšale poziciju svojih preduzeća na inostranom tržištu." |
||||||||||
|
Predrag Bjelić |
||||||||||
 |
|
|
 |
  |
|
.jpg)
|
| Reforme Evropske Unije |
.jpg)
|
| Svetska trgovinska organizacija |
.jpg)
|
| Svetska politika |
.jpg)
|
| Vojnik i država |
Copyright © IGP Prometej Beograd 2006-2022